Niniejszy tekst początkuje serię krótkich artykułów poświęconych whisky i krajom ją produkującym. Ustawodawcy większości krajów pozostają zgodni w kwestii ogólnej definicji whisky – napój alkoholowy wydestylowany z zacieru zbożowego, starzony w drewnianych beczkach przez określony okres czasu. Jednak to szczegółowe przepisy, w Szkocji odmienne niż np. w Kanadzie czy Indiach, wpływają (do pewnego stopnia) na charakter finalnego produktu.
Skupmy się tutaj na Szkocji. Aby trunek dostąpił zaszczytnego tytułu „scotch whisky” musi być:
- wydestylowany w Szkocji przy zawartości alkoholu nie wyższej niż 94,8%;
- starzony w Szkocji w dębowych beczkach o pojemności nie większej niż 700 litrów przez co najmniej 3 lata;
- rozlewany do butelek przy zawartości alkoholu nie mniejszej niż 40%;
- szkocka whisky single malt musi być również butelkowana w Szkocji.
Szkocki ustawodawca bardzo precyzyjnie definiuje również rodzaje whisky:
- sinle malt whisky – wydestylowana wyłącznie z jęczmiennego słodu, produkt jednej destylarni;
- blended malt whisky – mieszanka dwóch lub więcej whisky single malt, pochodzących z różnych destylarni;
- single grain whisky – wydestylowana z ziaren zbóż, pochodząca z jednej destylarni;
- blended grain whisky – mieszanka dwóch lub więcej whisky single grain, pochodzących z różnych destylarni;
- blended whisky – mieszanka whisky słodowych i zbożowych.
Wspomniane 5 definicji brzmi precyzyjnie po angielsku, jednak przekładając je na język polski musimy zachować pewną ostrożność.
Coraz częściej słyszę określenie „whisky jednosłodowa” lub „whisky destylowana z pojedynczego słodu”. Podobne stwierdzenia świadczą zarówno o nadgorliwości tłumacza, jak i o niezrozumieniu czym jest single malt whisky.
Nie do końca wiem, co to jest pojedynczy słód. Czy ma to być jeden rodzaj słodu, czy też słód uzyskany z jednej odmiany jęczmienia? Jak w takim razie określić whisky Glenmorangie Astar czy Balvenie Roasted Malt? Jeśli wierzyć etykietom, są to whisky single malt, jednak wydestylowano je z więcej niż jednego (rodzaju) słodu. Czy określimy je mianem whisky dwu- lub wielosłodowej? (Double malt, [edycja Eades] i triple malt [Monkey Shoulder] nie są kategoriami oficjalnymi, a wyłącznie marketingowymi i stanowią klasyczne przykłady blended malt whisky).
Rodzi się kolejne pytanie – czy whisky single grain to whisky jednozbożowa? Regułą szkockich gorzelni zbożowych jest stosowanie ziaren dwóch zbóż, wiem o paru mikrodestylarniach eksperymentujących z zacierem z jednego rodzaju zboża. Z komercyjnych destylarni najbliższy „jednozbożowej” whisky byłby Lawreceburg Distilleries of Indiana, jedna z ich receptur wymienia 95% żyta oraz Alberta Distillery w Kanadzie, która produkuje minimalne ilości destylatu w 100% żytniego, jednak używa go wyłącznie jako komponenta smakowego swych blendów.
Określenie „single” odnosi się do GORZELNI i to zarówno do gorzelni słodowej (single malt), jak i zbożowej (single grain). Osobiście jestem przeciwko spolszczaniu podobnych nazw, starka powinna pozostać starką, a single malt single maltem.
Jarosław Urban